Velayet Nedir, Çocuk Mutlaka Anneye Mi Verilir, Daha Sonra Velayeti Değiştirebilir Miyiz, Şartları Nedir?

Velayetin kullanılması yetkisi kendisine tevdii edilen ana yada babanın ölümü halinde de çocuğun velayeti kendiliğinden sağ kalan ana yada babaya geçmez. Bu konuda mahkemeden velayeti kullanma yetkisinin değiştirilmesi kararı alınması zorunludur, karar alınıncaya kadar velayet askıdadır ve menfaat çatışması bulunduğundan öncelikle velayetin değiştirilmesi davasında çocuğun yararlarını en iyi biçimde koruyacak uygun bir kişinin vasi olarak atanıp19 dava için kendisine yetki verilmesi hususunda yetkili sulh hukuk mahkemesine ihbarda bulunularak vasi ataması yaptırılarak taraf teşekkülü yaptırılıp dava neticesinde yukarıda belirtilen şekilde tüm delilere göre küçüğün velayetinin sağ kalan ana yada babaya verilmesinde bir sakınca bulunmadığının anlaşılması halinde ölüm nedenine dayalı velayetin sağ kalan ana yada babaya tevdiine, yapılan yargılama neticesinde çocuğun velayetinin sağ kalan eşe tevdiinin küçüğe maddi ve manevi zararlar vereceği sonucuna varılırsa küçüğe vasi atanması (TMK 348, 349) yoluna gidilecektir. Vasi atanması ile ilgili işlemler süresince 2828 sayılı Kanunun 22. maddesi, TMK’nın 347. maddesi ve 4787 sayılı Kanunun 6/2. maddesi uyarınca bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğün, ana ve babadan alınarak bir aile yanına veya resmi yada özel sağlık kuruluşuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma, genel ve katma bütçeli daireler, mahalli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bankalar tarafından kurulmuş teşekkül, müessese veya işletmelere veya benzeri işyerlerine yahut meslek sahibi birinin yanına yerleştirme, vb.geçici tedbirlerin alınması yönleri de göz ardı edilmemelidir.20 Ayrıca bu cümleden hareketle Çocuk Koruma Kanunu hükümleri doğrultusunda yukarıda belirtilen kanunlarda düzenlenmeyen koruma tedbirleri yoluna da gidilmelidir. Ölüm halinde TMK’nın 404. maddesi uyarınca hüküm altına alınan küçüğün vesayet altına alınması kararı küçüğün velayet altına alınması kararına müteakip konusuz kalması nedeniyle TMK’nın 472/2-3. maddesi uyarınca vesayet makamı tarafından vesayetin sona ermesine karar verilerek, vasi tarafından bu döneme ilişkin diğer işlemler de tamamlattırılmak suretiyle rapor alınmak suretiyle vesayet dosyası kapatılacaktır. Velayetle ilgili dava neticelene kadarki dönem içerisinde acil olan ve küçüğün menfaatinin gerektirdiği acil işler hususunda vesayet makamı gerek re’sen gerekse talep üzerine gerekli tedbirlere karar vermelidir. Boşanma ile velayet hakkı kendisine tevdii edilen eşin ölümü halinde çocuğun velayetinin sağ kalan eşe kendiliğinden geçmemesi hükmü her ne kadar küçüğün yüksek menfaatlerini güvence altına almak için getirilmiş ise de küçüğün acil menfaatleri uyarınca hemen yapılması gerekebilecek resmi işlemleri için vesayet makamından izin alınması, ileride velayet altına alınma halinde vesayet makamının vasiden rapor ve hesap istemesi, vesayet altına alınma ve vesayetin sona ermesi kararlarının ilanı v.b işlemlerle çocuğun menfaatlerinin zedelenmesi çok yakın bir ihtimal olduğundan kanaatimce böyle bir durumda çocuğun velayetinin kendiliğinden sağ kalan eşe geçmesi, velayetin sağ kalan eşe geçmesini engelleyecek bir durumun varlığının ilgililerce ihbar edilmesi halinde ise bu durumun halline kadar mahkemece geçici tedbirler alınarak iddianın çözümlenmesi daha pratik çözüm tarzı olacaktır. Velayet verildiğinde gerek TMK’nın 353. maddesi gerekse bu kanun doğrultusunda yürürlüğe giren tüzük uyarınca sağ kalan ve velayet kendisine geçen eş tarafından çocuğun mal varlığına ilişkin bildirim ve defter uygulaması bulunduğundan velinin çocuğun mal varlığı üzerindeki hakimiyeti de denetlenebilecektir. TMK’nın 336/son maddesinde, ana ve babadan birinin ölümü halinde velayetin sağ kalana ait olduğu belirtilmiş ise de buradaki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere evlilik birliği devam ederken velayet hakkını birlikte kullanan ana yada babadan birinin ölümü halinde velayet sağ kalana geçeceği belirtildiğinden TMK’nın 183. maddesindeki düzenlemenin bu madde ile bir ilgisi yoktur. c- YENİ OLGULARIN ZORUNLU KILMASI NEDENİYLE VELAYETİN DEĞİŞTİRİLMESİ DAVASI

İlk iki neden kapsamı dışında kalan yeni olguların zorunlu kılması halinde de velayetin değiştirilmesi mümkün olabilecektir. Bunun sebebi küçüklerin korunması ilkesine kamu açısından verilen önemdir. Örneğin velayet kendisine tevdii olunan an-babanın (davalının) celp olunan icra dosyasında kişisel ilişki günlerinde çocuğu bulundurmadığı, değişen adresini dosyaya bildirmediği ve müteaddit araştırmalara rağmen davalı adresinin bulunamadığı, böylece çocuğun davalı ile kişisel ilişkisini engellediği, davalının bu suretle çocuğun aile bağlarını özellikle fikri gelişimini kötü etkileyecek bir davranış içerisine girdiğinin anlaşılması,21 velayet kendisine bırakılan ana-babanın bir suçtan dolayı uzun süreli mahkum olması (Ancak her hacir durumu velayet hakkını ortadan kaldıran bir sebep değildir. Duruma göre hakim takdir hakkını kullanır.)22 velayet kendisine tevdii edilen ana yada babanın velayetin gereği olan nezdinde bulundurmayarak çocuğu sürekli büyük anne yada büyük babaya veya başkalarına bırakması, çocuğun eğitimini aksatması,23 boşanma davası sırasında velayeti geçici olarak kendisine verilen ana yada babanın çocuk ile diğer eş arasında belirlenen gün ve saatlerde şahsi ilişkiyi sürekli olarak ihlal edip görüştürmemesi ve bunun üzerine mahkemece kişisel ilişkinin bir daha haklı bir sebep olmaksızın yerine getirmemesi halinde çocuğun dava süresince velayetinin diğer eşe tevdii edileceği hususunda usulüne uygun ihtara rağmen buna riayet etmeyerek kişisel ilişkiyi engellemeye devam etmesi, velayetin değiştirilmesi nedenlerini teşkil edebilecektir. Örnekleri çoğaltmamız mümkün olup her somut olaya göre iddia edilen olguların velayetin değiştirilmesini gerektirecek nitelikte olup olmadığı, başka bir anlatımla yeni olgunun küçüğe maddi ve manevi zararlar verip vermediği, velayet hakkı kendisine tevdii edilen ana yada babanın velayet yetkilerini yerine getirip getirmediği belirlenerek dava çözümlenecektir. Ancak çok uç örnekler dışında şunlar velayetin değiştirilmesi sebebidir demek mümkün değildir. Velayet hakkı kendisine tevdii edilen ananın, hayatta bir kez olabilecek ve Türk örf ve adetine göre ananın babanın mürüvveti ve gururu sayılacak sünnet düğün merasimini ve özellikle yurtdışına çıkıp adresini babadan saklaması eylemini Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 21.05.1991 gün ve 4035-8188 s. kararı ile aşikar biçimde çocukla baba arasında yasa hükümlerince tesis edilen görüşme hakkını ve babalık duygularının tatminini önlemeye çalışmak şeklinde değerlendirilerek velayetin değiştirilmesi sebebi olarak kabul edilirken, aynı olayda yerel mahkemenin direnmesi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 15.04.1992 gün ve 2-140/248 sayılı ilamı ile (YKD. 1992/7.s. Sh: 1017) çocuk için maddi ve manevi zararlar vereceğini gösteren çok ciddi belirtiler bulunmadığından bahisle, velayetin değiştirilmesini gerektiren nitelikte ve ağırlıkta bir oluşumun kanıtlanamadığı gerekçesiyle eylemi velayetin değiştirilmesi sebebi olarak kabul etmemiştir. Velayet kendisine tevdii edilmeyen eşin diğerine nazaran mali durumunun daha iyi olması başlı başına bir değiştirme sebebi değildir. Fiilen ayrı yaşayan eşlerin zıtlaşarak fiilen yanında bulundurdukları çocukların öteki tarafça görülmesine engel olma yolundaki davranışlarını önlemek ve buna çözüm bulmak ve çocukların ana babadan hangisinin yanında kalmasının uygun olacağını karara bağlamak “aile birliğini koruma” kapsamına girdiğinden böyle bir iddia veya talep halinde mahkemenin TMK.nun 197. maddesi uyarınca harekete geçip karar vermesi de gerekir. (Bkz. Sh: 84) Velayetin değiştirilmesi talep edilmesine rağmen velayetin kaldırılmasına karar verilmesi USUL’ün 74. maddesine aykırılık teşkil eder. 2- VELAYETİN KALDIRILMASI DAVASI TMK’nın 346 ve 348. maddelerine göre, velayet hakkının kullanılmasına hakimin müdahale edebilmesi için, ana yada babanın vazifelerini yerine getirmediğinin sabit olması gerekir. Velayetin kaldırılması son çare olduğundan kanun koyucu çocuğun korunmasına ilişkin olarak öncelikle mahkemece diğer önlemlere baş vurulması, ancak bu önlemlerin olumlu sonuç vermemesi yada önlemlerin yetersiz olacağının mevcut duruma göre önceden anlaşılması gerekir ki, TMK’nın 348. maddesinde belirtilen nedenlerle velayetin kaldırılması mümkün olabilsin. Bu önlemler velayet hakkı kendisine tevdii edilen veya evlilik birliği içerisinde eşlerin uyarılmaları, yükümlülüklerinin ne şekilde ifa edileceğine dair onlara talimatlar vermek, çocuk için özel eğitmen tutmaları için uyarmak v.b. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunu’nda belirtilen diğer tedbirler şeklinde olabilecektir. Bu anlamda özellikle davalının velayet görevini yerine getirip getirmediği, davalının iyiniyetli ve sorumluluklarını müdrik bir kimse olup olmadığı araştırılmalı, mahkemece yalnızca ihtimallere, varsayıma dayalı düşüncelere (örneğin davalının cahil olması gibi) göre değil gerçekleşen ve sabit olan maddi olaylara göre karar verilmelidir. Velayetin kaldırılması kararının sonuçlarının çok ağır olması nedeniyle davanın velayetin kaldırılması olarak nitelendirilmesi önemli olmayıp, davanın kamu düzenini yakından ilgilendirmesi ve çoğun içerisinde azın da mevcut olacağı ilkesinden hareketle toplanan deliller ve ortaya çıkan duruma göre velayet hakkının kaldırılması (TMK md. 348) şartlarının varlığına yeterli olmayıp velayetin değiştirilmesine (TMK md. 183, 349) yol açar mahiyette olduğunun anlaşılması halinde velayetin kaldırılmasına değil, velayetin değiştirilmesine karar verilmelidir. Velayetin nez’ini (velayetin değiştirilmesi) veya çocuğun korunmasını gerektiren durumların mevcut olması halinde hakim, velayetin değiştirilmesini istemek sırf ana ve babaya tanınan haklardan olmayıp üçüncü kişiler de bu yönde dava açma hakkına sahiptirler.29 Zira velayet konusu, kamu düzenine ilişkindir. Velayetin kaldırılması nedenleri velayet kendisine tevdii edilen eşin çocuk üzerinde velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi, çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya çocuğa karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklamasıdır. a- ANA VEYA BABANIN ÇOCUK ÜZERİNDE VELAYET GÖREVİNİ GEREĞİ GİBİ YERİNE GETİREMEMESİ NEDENİYLE VELAYETİN KALDIRILMASI DAVASI Velayet hakkı kendisine tevdii edilen eşin hangi tutum ve davranışlarının velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi olduğu örnekseme yoluyla; deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması olarak belirtilmiş ve benzeri olgularında velayet görevinin gereği gibi yerine getirilememesi sebebi olabileceği maddenin 1. fıkrasının 1. bendinde kabul edilmiştir. Bu ihtimalde velayet hakkı kendisinden kaldırılan ana yada babanın elinde olmayan nedenler söz konusu olduğundan, velayetin kaldırılmasının çok ağır neticeleri düşünüldüğünde bu sebeplerin velayetin kaldırılması olarak kabul edilmesi çok ağır olmuştur. Bunun telafisi 351. maddedeki düzenleme ile yapılmış ise de bu durumların velayetin kaldırılması değil, değiştirilmesi nedenleri olarak kabul edilmesinin daha doğru olacağı kanaatindeyim. Deneyimsizlik; ana yada babanın velayeti çocuğun menfaatlerine uygun şekilde kullanma hususunda bilgisiz olması, yaşamakla kazanabileceği tecrübelerinin yetersizliğidir. Bir kimsenin iş veya başka alanlarda deneyimsizliği kendisini ilgilendirdiği halde çocukların velayeti üzerindeki deneyimsizliğinin kamu düzenini yakından ilgilendirmesi nedeniyle kanun koyucu çocuğun menfaatlerini ön planda tutarak mahkemenin bu durumda ve deneyimsizlikten kaynaklanan çocuk üzerinde velayet görevinin gereği gibi yerine getirilememesi ve bunun sonucu olarak çocuğun maddi ve manevi zarar gördüğünün anlaşılması durumunda çocuğun velayetinin değiştirilmesini uygun görmüştür. Deneyimsizlik başlı başına velayetin değiştirilmesi nedeni değildir. Bu genelde ana veya babanın yaşlarının velayet görevini idrak edemeyecek küçüklükte olması, ana yada babanın almış oldukları eğitimin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Velayetin kaldırılması nedeni olarak maddede örnek olarak gösterilen diğer bir neden de velayet kendisine tevdii edilen ana ya da babanın veya evlilik birliğinin devamı sırasında eşlerden birinin başka bir yerde bulunmasıdır. Ana ya da babanın başka yerde bulunması olgusu da başlı başına velayetin kaldırılmasını sağlamaz. Velayetin kaldırılmasına karar verilebilmesi için bu yeni durumun çocuk üzerinde velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi sonucunu doğurması gerekir. 5378 sayılı kanunun 38. maddesi ile daha önce metinde bulunan özür maddeden çıkartılmıştır. Kanaatimce bu değişiklik yerinde olmuştur. Özür 1. bentte belirtilen benzer sebepler olarak kabul edilemeyecek ancak TMK’nın 183. maddesindeki yeni olgular kapsamında velayetin değiştirilmesi nedeni olarak kabul edilebilecektir. Çocuğun hem anasının hem de babasının özürlü olmaları halinde ise artık çocuğa vasi atanmasından başka çare kalmayacaktır. Özür; ana ya da babanın velayeti çocuğun menfaatlerine uygun şekilde kullanmalarını engelleyecek nitelikte ve derecede fiziksel veya ruhsal eksiklik, bozukluk, sakatlık durumudur. Her türlü hastalık, fiziksel veya ruhsal bozukluk ya da sakatlık hali velayetin kaldırılmasını gerektirmeyeceği gibi, bu hastalık veya özrün ayrıca ana yada babanın çocuk üzerindeki velayet görevini gereği gibi yerine getirmelerini engelleyecek nitelikte ve süreklilikte olması da şarttır. Bu anlamda basit hastalıklar veya özürler velayetin değiştirilmesi sebebi olmayacak, mahkemece hastalık veya özür hakkında resmi sağlık kurulundan rapor alınmasına ihtiyaç da duyulabilecektir. TMK’nın 405 ve 406. maddelerine istinaden velayet hakkı bulunan ana ya da babanın kısıtlanması durumunda buna ilişkin vesayet dosyası celbedilerek davanın halli gerekecektir. Yukarıdaki olgulara benzer ve ortaya çıkan yeni olgulara göre velayetin gereği gibi yerine getirilmesini engelleyecek durumlarda da velayetin kaldırılması mümkün olabilecektir. Örneğin ana yada babanın işlemiş olduğu ve velayeti gereği gibi yerine getirmesini engelleyecek ağırlıkta ve sürede bir cezayı mahkum edilip kendisine de bir vasi atanmış olması durumunda da velayetin kaldırılmasına karar verilebilecektir. TMK’nın 349. maddesi uyarınca velayete sahip ana yada babanın yeniden başkası ile evlenmesi hali ise velayetin kaldırılması nedeni değildir. Velayetin değiştirilmesi nedenleri arasında örnek olarak gösterilen bu durumun velayetin kaldırılması nedeni olmayacağını belirtmek bir tekrardan ibaret olmuştur. Velayetin değiştirilmesi davasında belirtildiği üzere yeniden evlenme olgusu başlı başına velayetin değiştirilmesi nedeni de değildir. Önemli olan yeni durumun çocuğun menfaatlerine zarar verip vermediği, çocuğa karşı olumsuz davranışlar sergilenip sergilenmediğidir. Böyle bir durumun varlığı anlaşıldığı takdirde ise anılan maddenin son cümlesi uyarınca velâyet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velâyet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilecektir. b- ANA YA DA BABANIN ÇOCUĞA KARŞI YETERLİ İLGİYİ GÖSTERMEMESİ VEYA ÇOCUĞA KARŞI YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ AĞIR BİÇİMDE SAVSAKLAMASI Buradaki ihtimallerde ana yada babanın kusurlu davranışlarından kaynaklanan velayet hakkının kötüye kullanılmasının çocuğa maddi ve manevi zararlar vermesi söz konusudur. Kanaatimce velayet hakkının kaldırılması nedeni olarak bu bentteki olgu yeterlidir, yukarıda belirtildiği üzere birinci bentteki olgu velayetin değiştirilmesi nedeni olarak düzenlenmelidir. Burada belirtilen yeterli ilgiden kastedilen, velayet hakkı kendisine tevdii edilen ana ya da babanın velayeti kendisinde bulunan çocuğa karşı velayetin kapsamında çocuğu önemseme, sevme, yakınlık gösterme, özen gösterme, çocukla olan bağlarını ve ilişkilerini koruma ve koparmama, çocuğa karşı maddi ve manevi desteği esirgememektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus ilgisizliğin süreklilik arz etmesi, ana ve babanın yada her hangi birinin bu durumun meydana gelmesinde kusurlu olması, ilgi ve şefkat gösterilmemesi sebebiyle velayet altındaki çocuğun menfaatlerinin zarar görmüş olması yada zarar görmesinin kuvvetle muhtemel olması halinde de ilgi ve şefkat göstermeyen ana ve babanın yada bunlardan her hangi birinin velayet hakkı kaldırılabilecektir.31 Bunun ölçüsü yaşam deneyimleri, tarafların eğitim, sosyal ve ekonomik durumlarına göre değişecek bir olgu olmasına rağmen, her somut olaya göre ana yada babanın çocuğa karşı yeterli ilgiyi gösterip göstermedikleri tespit edilecektir. Sonuçta velayet hakkını kullanma yetkisi kendisine verilen ana yada babanın müşterek çocuğa gerekli ilgiyi göstermediği ve yeterli ilgiyi göstermemesi nedeniyle velayet görevlerini yerine getiremeyeceğinin anlaşılması halinde velayetin kaldırılmasına karar verilmelidir. Örneğin çocuğun her ana veya babadan beklenecek asgari düzeyde sevgi ve şefkatten mahrum bırakılması, çocuğun varlığı ile yokluğunun ana ve baba için bir anlam ifade etmeyecek şekilde bağların kopmuş olması hallerinin mevcut olması durumunda ve bu eylemlerin daha doğrusu kusurlu davranışların süreklilik arzetmesi ve neticeden artık bu ilgisizliğin çocuğa madden ve manen zararlar vermeye başlaması ve 1. fıkradaki tedbirlerden de bir netice alınamaması yada alınamayacağının anlaşılması hallerinde velayetin kaldırılmasına karar verilmesi gerekecektir. Velayetin kaldırılmasını gerektiren diğer bir neden olan ana ya da babanın velayeti altındaki çocuğa karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması ise; yukarıda bahsedilen velayetin kendisine getirdiği yükümlülükleri herhangi bir neden olmaksızın geciktirmek, ihmal etmek, gereken özeni göstermemek, umursamamak neticesinde velayetin kötüye kullanılarak çocuğa maddi ve manevi olarak zarar verilmesi halleridir. Burada da süreklik arzeden davranış gereklidir. Hangi olguların bu kapsamda olacağını peşinen belirmek mümkün olmamakla birlikte örneğin, velayet hakkı kendisine tevdii edilen ana yada babanın boşanma kararının kesinleşmesinden sonra çocuğu velayet hakkı kendisine bırakılmayan ana yada babanın evinin önüne bıraktıktan sonra çocuğa onun tarafından bakılması33, çocuğuna iyi örnek olmayacak ve genç dimağında çöküntüye yol açacak bir yaşantı içinde olması, Türk toplumunun tasvip etmeyeceği bir hayat sürmesi, söz gelimi başka erkeklerle kayağa gitmesi, gazinoda masanın üstüne çıkarak oynayacak kadar hafif hareketler yapması, çocuğunu hiçe sayarak onun yanında başka erkeklerle ve onun görmemesi gereken ilişkilere girmesi, içki alışkanlığının bulunması34 çocuğun velayeti kendisine tevdii edilmesine rağmen nezdinde bulundurmayarak sürekli bir şekilde akrabaların yanına bırakmak veya çocuğu terk edip gitmek zorunlu eğitim çağındaki çocuğun okula kaydının yaptırılmaması, zorunlu bakım ve eğitimi, sağlık sorunlarının ihmal edilmesi hallerinde velayetin değiştirilmesi söz konusu olabilecektir. Velayetin kaldırılması davası ihbar mahiyetinde olduğundan velayet kendisine tevdii edilmeyen ana yada baba dışında üçüncü bir şahsın dava açması, velayetin kaldırılmasını gerektirir nedenlerin sübuta ermesi ve velayet kendisine tevdii edilmeyen ana yada babanın çeşitli nedenlerle velayeti kullanmasında sakınca olduğunun anlaşılması (Örneğin TMK’nın 405. maddesi uyarınca vesayet altında olması) durumunda ise mahkemece velayetin değiştirilmesine karar verilerek gerekli önlemler de alınmak suretiyle küçüğe vasi atanması hususunda yetkili vesayet makamına ihbarda bulunulmalıdır. Önceki kanun döneminde velayet nez’edildikten sonra bir yıl geçmedikçe nez kararının kaldırılması istenemezken (MK 276/2), bu hüküm kaldırılarak velayetin kaldırılmasını gerektiren sebep ortadan kalktığında mahkemece resen veya ana-babanın istemi üzerine velayetin geri verilebileceği kabul edilmiştir. (TMK 351/son) Yukarıdaki sebeplerle velayet hakkını kullanma yetkisi kendisinden alınan- kaldırılan- ana yada baba velayet hakkının kaldırılması nedenlerinin ortadan kalkması, durumun değişmesi halinde ise açacağı velayetin tevdii davası ile tekrar geri alabilecektir. Bu gibi davalarda ise mahkemece daha etraflıca bir araştırma ve inceleme yapılması eşyanın tabiatı gereğidir. Örneğin hastalık nedeniyle velayet kaldırılmış ise, hastalığın ortadan kalktığının kanıtlanması durumunda velayet yeniden kendisinden velayet alınan ana yada babaya tevdii edilebilecektir. Boşanma kararı ve velayete ilişkin hükmün kesinleşmesinden çok kısa bir müddet sonra ve velayete ilişkin kararın kesinleşmesine müteakip veliden kaynaklanan velayetin, velayet kendisine tevdii edilmemiş ana yada babaya verilmesini haklı kılacak maddi bir hadisenin varlığının ispatlanamaması halinde ise velayetin değiştirilmesi mümkün olamaz. Başlı başına küçüğün sözlerine değer verilerek velayet düzenlemesi yapılamaz. Velayetin kaldırılmasının sonuçları çok ağır olup, velayetin kaldırılması halinde kararda aksi belirtilmediği müddetçe velayet hakkını kullanma yetkisi kendisinden kaldırılan ana ya da babanın mevcut veya doğacak bütün çocuklarını da kapsayacaktır. (TMK 348/4.f.) Yani aksi kararlaştırılmadığı müddetçe mevcut veya diğer çocuklar üzerindeki velayet hakkı da kaldırılmış olacaktır. Bu nedenle hem yargılama yaparken hem de hüküm kurarken velayetin kaldırılması nedenleri ile velayeti kaldırılan ana yada babanın sübuta eren durumlarına göre kararın diğer çocuklara da sirayet etmesi gerekip gerekmeyeceğinin iyice irdelenip, tartışılmasında fayda vardır. Velayetin ana ve babadan her ikisinden de kaldırılması durumunda ise mahkemece TMK’nın 404. maddesi uyarınca vasi atanması gerekeceğinden durumun derhal yetkili vesayet makamına ihbarı gerekir. (TMK 348/3.f) velayeti kendisinden alınan ana yada baba ile çocuk arasında ise artık kişisel ilişki tesisi talep edilemez. Velayetin kaldırılmasına rağmen ana veya babanın çocuğa karşı bakım ve eğitim giderlerini (nafaka) karşılama yükümlülüğü devam eder. Ödeme güçlerinin bulunmaması durumunda ise giderler Devlet tarafından karşılanır. (TMK 359) (Bkz. İştirak nafakası davası Sh: 86 )